VISAYAN POETRY AND LITERATURE
Philippines, being an archipelago composed of 7, 107 islands, is a country that celebrates cultural diversity as its pride and identity as a sovereign nation. One of the unique cultural features of the country is its wide variety of dialects which further differ in accent from one place to another. Such linguistic feature adds to the richness of culture of the archipelago.
Cebuano is one of the dialects spoken by majority of the Filipinos especially in the Visayas group of islands and in some parts of Mindanao region. The dialect varies in accent, intonation and pronunciation as used in the different parts of the archipelago. Some parts in Southern Luzon also speak the dialect with distinct variation. Visayas with Cebuano as the widely spoken dialect has a very rich set of lexis and literature which range from prose to poetry. The Visayan people with their rich and unique literary heritage has great contribution in the Philippine literature with their lovely and infamous songs, poems, short stories and other forms of literature.
VISAYAN LITERATURE
In the annotation of the national hero Dr. Jose Rizal of Dr. Morga's Sucesos de las Islas Filipinas which narrates the Filipino civilization before the coming of the Spaniards the indications of early Filipino civilization were exposed as opposed to the Spaniard's claim that Filipinos were uncivilized people before they came. Some of them were the early Filipino-Chinese trade, the early written laws of the Philippines, its early forms of government and literature.
In that annotation, it was mentioned that Filipinos had their own distinct literature even before the coming of the Spaniards. The first known Filipino poet was Karyapa who happened to be from the Visayas and so a Bisaya. Aside from that, the Bisayas have lots of poets and writers who can be proud of. Cebuano, the dialect spoken by most of the natives in the area, could be a very figurative language if you would only try to explore. And so, in this section of my blog, I would like you to experience the beauty of Visayan literature through some of my Visayan poems and articles.
IKAW ANG TANAN
Sa dihang ako gipakatawo niining maong kalibutan,
Wala ko damha nga sa kalit ikaw akong makaplagan!
Diha sa nagdagitom nga panganod ug sa baybayon nga masuk-anon
Imo akong gihapuhap ug sa matag takilid sa kalibutan ikaw anaa kanako mitapion.
Tungod kanimo nahimong mabulokon ang mga bulak nga dugay nang nawad-an sa ilang kaanyag,
Ang imong mga pahiyom mihatod ug dakong kahimuot sa akong kalag,
Mikanaog ang mga bituon ug sa akong mga lakang milamdag;
Unya mikuyanap ang siga sa adlaw nga dugay na'ng wala makasinati ug buntag…
Sa imong pag-abot kalit natapakan ang haw-ang sa akong dughan,
Ug sa wala damha, kalit naaalim ang samad nga dugay nang gihambin niining balatian…
Gihatagan mo ug paglaom ang dughan ko nga sa gugma nawad-an
Alang kanako, ikaw ang tanan…
CHIKS TIRADA
Chiks tirada!…
Ug imong pasultihon olitawo pa,
Apan hala ukaya di ba kay lima na ang asawa.
Gihikling lang ang kamatuoran aron hatagan ug katagbawan ang kaulagan.
Chiks tirada!…
Basta chiks hala bira…
Bahalag mabuslot ang bulsa basta lang makatira
Sa chiks magpatisoy bisan ug pusoy.
Chiks tirada!…
Bahalag mapusgay ang alkansiya ni nanay
Basta kay sa chiks makalipay…
Kwartahan kunohay pero nanguot lang sa bulsa ni tatay
Chiksa tirada!...
Maayo modala ug istorya
Bisan ug bakak makatoo ka
Istoryang walay unod moahat na lang ug katinood
Mao nga tambag lang kanimo Inday
Sa chiks tirada ayaw gyud pagpalumay
Kay ang ilang mga istorya maayu lang sa kiay
Apan diay, kanimo maghatag lang ug dakong pagmahay
NGANONG GIHIKAW MO MAN?
Wala ko pagadamha nga ikaw moabot sa akong kiliran.
Arom mohapuhap ug mo alim sa samaran ko nga dughan.
Imong giwakli ang nag dagitum nga panganud sa akong panumdoman,
Nga kanunayng naga babag sa dalan nga akong gi lakwan.
Gikalipay ko man ang imong paghiabot
Apan mas subo ang imong paghikalimot
Nagtoo ako nga ang kalipay ko dili na matapos
Apan sa usa mo lang ka kidhat imong gipakyas kining pagbating nag uros- uros.
Abi ko ba ug ikaw nagpakatakus sa imong mga saad!
Nga ako imong unungan sa kasakit ug himaya.
Apan diay usa ikaw ka bakakon!
Imong gi samaran ang dughan niining bol-anong mapinanggaon.
Sa imong pagbiya, imong gihikaw kanako ang tanan!
Kay sa imong paglakaw imong gidala ang adlaw ug ang bulan.
Nawad-an sa kahayag ang nag kilum-kilum kong balatian.
Karon ako ania niining ngitngit nga suok ug nag bangutan,
NGANONG GIHIKAW MO MAN?
HUBAG
Karong panahona uso na ang hubag,
Dili nang hubag nga mo tubo, mo buto.
Kun dili kining hubag nga walay buthanan
Hubag nga galakaw ug wala mag pundo
Kung gusto ka makakita naay daghan sa kanto.
Hubag ba nga murag si Ara Mina,
Hamis, lumoy, puwa-puwa apil paa
Bus-ok apan insakto sa pamayhon
Nagadani sa mga matang maibugon.
Kung makakita ka ug hubag kalma lang bay!
Ayaw ka diretso ug pabuhagay...
Kung dili makaya, piyunga ang mata
Ug dili mada hala duola, ila-ilaha
Apan ang aping sa laparo andama.
Hinay-hinay lang sa duha ka klase sa hubag.
Kay adunay hubag nga lumoy ug aduna sa'y luag-luag
Luag-luag buot ipasabot nangunot na.
Maghinay ka kay basin ka napulo na na tudlisa
Mibalik lang paghubag kay wa ma tudlis ang mata.
